ସତ୍ୟଶିଖା ୧୪.୦୯.୨୦୨୦ : ମାତ୍ର ଦଶ ଦିନରେ ସମୁଦ୍ରକୁ ଚାଲିଗଲା ମହାନଦୀର ୧୦ ଲକ୍ଷ କ୍ୟୁସେକ ପାଣି । ପାଣି ବୋହିଯିବା ପରେ ଏବେ କେଉଁଠି ନଈ ବାଲି ଦେଖା ଗଲାଣି ତ କେନାଲ ଶୁଖିଲା ପଡିଲାଣି । କିନ୍ତୁ ପାଣି ସମୁଦ୍ର ମୁହାଁ ବାଟରେ କେଉଁଠି ଚାଷ ଜମି ବୁଡାଇଲା ତ କେଉଁଠି ଘରଦ୍ୱାରା ଭାଙ୍ଗିଲା । ମହାନଦୀରେ ହୀରାକୁଦ ବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣକୁ ୬୦ ବର୍ଷ ବିତି ଯାଇଥିଲେ ବି ଏଯାଏ ଆଉ ଗୋଟିଏ ବି ଜଳଭଣ୍ଡାର ନିର୍ମାଣ ନ ହେବା ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି କରିଚାଲିଛି ।ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଅଗଷ୍ଟ ୩୧ ତାରିଖରେ ମୁଣ୍ଡଳୀରେ ସର୍ବାଧିକ ୧୦ଲକ୍ଷ ୨୬ହଜାର ୨୧୮କ୍ୟୁସେକ୍ ପାଣି ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିବାବେଳେ ଏବେ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି ମାତ୍ର ୧ଲକ୍ଷ ୧୮ହଜାର ୭୬୭କ୍ୟୁସେକ୍ ପାଣି । କାଠଯୋଡ଼ିର ନରାଜ ଓ ମହାନଦୀର ଯୋବ୍ରା ନିକଟରେ ବ୍ୟାରେଜ ରହିଛି । ଏହା କିଛି ମାତ୍ରାରେ ଜଳ ପ୍ରବାହ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିଲେ ବି ବର୍ଷା ଦିନର ଉଦବୃତ ଜଳ ରକ୍ଷଣରେ ସହାୟକ ହୋଇପାରୁ ନାହିଁ । ମୁଣ୍ଡଳୀ ନିକଟରେ ମହାନଦୀରୁ ପୁରୀ ମୁଖ୍ୟ କେନାଲକୁ ଜଳ ଯୋଗାଣ ହେଉଥିଲେ ବି ଏହା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ବିଶେଷ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପୂରଣ କରିପାରୁନାହିଁ ।
ମହାନଦୀ ବେସିନ୍ର କ୍ୟାଚ୍ମେଣ୍ଟ ଅଂଚଳ ହେଉଛି ହୀରାକୁଦ ଡ୍ୟାମ୍, ଖଇରିମାଳରୁ ସିଧା ମୁଣ୍ଡଳୀ/ନରାଜ । ନରାଜରୁ ସିଧା ସିଧାସଳଖ ବେଙ୍ଗାପସାଗରରେ ମିଶୁଛି ମହାନଦୀ ଜଳ । ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମହାନଦୀର ପାଣିକୁ ସଂରକ୍ଷିତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାରୀସ୍ତରରେ କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଗଲାନି । ଅନ୍ୟପଟେ ସରକାର ମହାନଦୀ, ବୈତରଣୀ, ବ୍ରାହ୍ମଣୀ, ବୁଢାବଳଙ୍ଗ ତଥା ବିଭିନ୍ନ ନଦୀ ପାଇଁ ୧୨ଶହ କୋଟିର ଯୋଜନା କରିବା ସହ ପାଣି ରୋକିବା ପାଇଁ ୧୦୩ ସ୍ଥାନରେ ବ୍ୟାରେଜ, ଆନିକଟ ପାଇଁ ଯୋଜନା କରିଛନ୍ତି । ଯେଉଁଥିରେ ମହାନଦୀର ଉପରମୁଣ୍ଡ ଓ ମଧ୍ୟଭାଗରେ ୬ଟି ସ୍ଥାନ ଚିହ୍ନଟ ହୋଇଛି । କିନ୍ତୁ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତାହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇପାରୁନି । ହୀରାକୁଦ ଗେଟ୍ ଖୋଲିଲେ ପାଣି ସିଧାସଲଖ ଖଇରିମାଲ, ବାରିମୂଳ ଦେଇ କଟକର ମୁଣ୍ଡଳୀ/ନରାଜକୁ ଆସୁଛି । ନରାଜ ନିକଟରେ ଏହା ଦୁଇଭାଗ ହୋଇ ମହାନଦୀ ଓ କାଠଯୋଡିରେ ଯାଉଛି । ଯୋବ୍ରା ନିକଟରେ ମହାନଦୀ ପୁଣି ଦୁଇଭାଗ ହୋଇ ବାମରେ ବିରୂପା ଓ ଡାହାଣରେ ପାରଦ୍ବୀପ ଆଡକୁ ଯାଇ ସମୁଦ୍ରରେ ମିଶୁଛି । ମହାନଦୀର ଶାଖା ନଦୀ ଭାବେ ପୁଣି ଚିତ୍ରୋତ୍ପଳା ଦୁଇଭାଗ ହୋଇ ଲୁଣା ଚିତ୍ରୋତ୍ପଳା ଓ ପୁଣି ଲୁଣା ହୋଇ ମହାନଦୀ ପାରାଦ୍ବୀପର ତାରପୁର ପାଖରେ ସମୁଦ୍ରରେ ମିଶୁଛି ।
୧୮ତାରିଖ ମୁଣ୍ଡଳୀରେ ୪ଲକ୍ଷ ୭୪ହଜାର ୬୨୪ଘନଫୁଟ ଜଳ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିବାବେଳେ, ନରାଜଠାରେ ୨ଲକ୍ଷ ୩୪ହଜାର ୬୨୨ଘନଫୁଟ ଓ ଯୋବ୍ରାରେ ୨ଲକ୍ଷ ୪୦ହଜାର ୭୧୫ଘନଫୁଟ ପାଣି ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିଲା । ୨୮ତାରିଖ ଦିନ ମୁଣ୍ଡଳୀରେ ୭ଲକ୍ଷ ୧୧ହଜାର କ୍ୟୁସେକ୍ ଜଳ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିବାବେଳେ, ନରାଜଠାରେ ୩ଲକ୍ଷ ୫୨ହଜାର ୯୫୭ କ୍ୟୁସେକ ଓ ଯୋବ୍ରାରେ ୩ଲକ୍ଷ ୪୫ହଜାର ୭୦୫ କ୍ୟୁସେକ୍ ଜଳ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିଲା । ଜଳସମ୍ପଦ ବିଭାଗ ତଥ୍ୟ ଅନୁସାରେ ୩୦ ତାରିଖରେ ୧୦ଲକ୍ଷ ୨୦ହଜାର୮୨୩ କ୍ୟୁସେକ୍, ୩୧ରେ ସର୍ବାଧିକ ୧୦ଲକ୍ଷ ୨୬ହଜାର ୨୧୮କ୍ୟୁସେକ୍, ୧ତାରିଖରେ ୯ଲକ୍ଷ ୨୦ହଜାର ୯୪୦ କ୍ୟୁସେକ୍, ୨ ତାରିଖରେ ୭ଲକ୍ଷ ୧୧ ହଜାର କ୍ୟୁସେକ୍,୩ରେ ୫ଲକ୍ଷ ୮୭ହଜାର ୫୭୦କ୍ୟୁସେକ୍, ୪ରେ ୪ଲକ୍ଷ ୩୬ହଜାର୮୦୩କ୍ୟୁସେକ୍ ଓ ଗତକାଲି ଓ ଆଜି ୧ଲକ୍ଷ ୧୮ହଜାର ୭୬୭କ୍ୟୁସେକ୍ ଜଳ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି । ବହୁମୁଖୀ ହୀରାକୁଦ ନଦୀବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ୧୮୬୮ରୁ ୧୯୪୬ ମଧ୍ୟରେ ମହାନଦୀରେ ୬୩ଟି ବଡ଼ ବନ୍ୟା ଆସିଛି । ନରାଜଠାରେ ୧୦ ଲକ୍ଷ କ୍ୟୁସେକ ପାଣି ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଛି । ଅର୍ଥାତ, ପ୍ରତି ୧୦ ବର୍ଷରେ ମହାନଦୀରେ ୮ଟି ବଡ଼ ବନ୍ୟା ଆସୁଥିଲା ।
୧୯୫୮ରୁ ୨୦୧୯(୬୨ ବର୍ଷ) ମଧ୍ୟରେ ୨୧ଟି ବଡ଼ ବନ୍ୟା ଆସିଥିବା ରେକର୍ଡ କରାଯାଇଛି । ମୁଣ୍ଡଳୀଠାରେ ୨୦୦୮ରେ ୧୬ଲକ୍ଷ ପାଖାପାଖି କ୍ୟୁସେକ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜଳ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥିବାର ରେକର୍ଡ କହୁଛି । ଆଉ ଏଥିରେ ସମ୍ବଲପୁରଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଅନୁଗୁଳ, ଅବିଭକ୍ତ କଟକ ଓ ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଲୋକଙ୍କୁ ନାହିଁ ନଥିବା ଦୁର୍ଦ୍ଦଶା ଭୋଗିବାକୁ ପଡ଼ିଛି । ୧୯୩୭ ମସିହାର ପ୍ରଳୟଙ୍କରୀ ବନ୍ୟା ପରେ ଡ. ବି.ଆର.ଆମ୍ବେଦକରଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଗଠିତ ବନ୍ୟା ଉପଦେଷ୍ଟା କମିଟି(୧୯୩୮-୪୫)ର ବୈଠକରେ ହୀରାକୁଦ, ନରାଜ ଓ ଟିକରପଡ଼ାଠାରେ ୩ଟି ନଦୀବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ସ୍ବୀକୃତି ଦିଆଯାଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ କେବଳ ହୀରାକୁଦ ନଦୀବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ ହୋଇପାରିଛି । ଆଉ ମୁଣ୍ଡଳୀଠାରେ ଆନିକଟ ନିର୍ମାଣ କରି ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲା ପାଇଁ ଜଳସେଚନ ସୁବିଧା କରାଯାଇଛି । ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ଆଉ ଦୁଇଟି ନଦୀବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ ହୋଇପାରି ନାହିଁ । ମହାନଦୀର ତଳମୁଣ୍ଡରେ ଥିବା ଏହାର ୪୮,୭୦୦ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ଅବବାହିକାର ବର୍ଷାଜଳ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ହୋଇପାରିନାହିଁ । ଏ ସଂପର୍କରେ ଜଳସମ୍ପଦ ବିଭାଗର ଅଧୀକ୍ଷଣ ଯନ୍ତ୍ରୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏଥିପାଇଁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ପ୍ଲାନିଂ ବିଭାଗ ରହିଛି । ସରକାର ଏ ସଂପର୍କରେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।
